شکایت ضرب و جرح چگونه است؟ ⚖️ مراحل و مدارک آن

ضرب و جرح از جرایم شایعی است که بخش بزرگی از پرونده‌های قضایی را تشکیل می‌دهد. این اصطلاح اغلب به اشتباه "ضرب و شتم" گفته می‌شود، در حالی که "شتم" به معنای ناسزاگویی است و در دسته جرایم مرتبط با توهین یا قذف قرار می‌گیرد. بنابراین، اصطلاح صحیح در این مورد "ضرب و جرح" است. جرح به معنای صدماتی است که به پاره شدن یا از هم گسیختگی بافت‌های بدن منجر می‌شود. خراشیدگی، پارگی پوست، شکستگی استخوان و حتی نقص یا قطع عضو از نمونه‌های جرح محسوب می‌شوند. به این ترتیب، این جرم را می‌توان در گروه جنایات بر اعضا دسته‌بندی کرد.

در صورتی که فردی بنا به دلایل مختلفی دچار ضرب و جرح شود، حق دارد با ارائه شکایت به مراجع قضایی صالح پیگیری لازم را انجام دهد. ضرب و جرح به معنای وارد شدن آسیب به اعضای بدن است که طبق قوانین موجود، جرم محسوب می‌شود و مجازاتی برای آن تعیین شده است. عوامل گوناگونی در بروز این نوع جرایم دخیل هستند؛ از جمله فقر اقتصادی و اجتماعی، کمبود آگاهی فرهنگی، و تأثیرات محیطی و شخصیتی. این رفتارها نه تنها به فرد آسیب می‌رساند، بلکه تأثیرات منفی اجتماعی نیز در پی دارد و به شدت نیازمند توجه و راهکارهای مناسب برای پیشگیری است. جهت دریافت مشاوره کلیک کنید

ضرب و جرح چیست؟

ضرب به صدماتی اطلاق می‌شود که بدون خونریزی یا شکستگی بر بدن وارد می‌شود و اثراتی مانند کبودی، کوفتگی، سیاه شدن، سرخی و پیچ‌خوردگی در اعضا ایجاد می‌کند.

جرح به صدماتی گفته می‌شود که به پارگی یا ازهم‌گسیختگی بافت‌های بدن منجر می‌شود. این نوع آسیب معمولاً با خونریزی همراه است و شامل مواردی مانند قطع عضو، نقص عضو یا زخم‌های عمیق است که باعث پارگی پوست می‌شوند.

ارش چیست؟

ارش، به میزان مالی گفته می‌شود که در قانون مجازات اسلامی به عنوان جبران خسارت تعیین می‌گردد. برای ارش مقدار مشخصی در قانون تعیین نشده است و میزان آن به نظر دادگاه بستگی دارد.

شتم چیست؟

شتم به معنای ناسزاگویی، دشنام و بدگویی است. طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، توهین به افراد از قبیل فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک، اگر به حد قذف نرسد، به مجازات جزای نقدی درجه شش (۶۰ میلیون تا ۲۴۰ میلیون ریال) محکوم می‌شود.

ضرب و جرح عمدی چیست؟

در قانون، اگر شخصی به قصد وارد کردن صدمه یا جرح به دیگران، به آن‌ها آسیبی برساند، مرتکب جرم عمدی شده است. حتی اگر فردی ادعا کند که قصد قبلی نداشته است، اما عمل او یا وسیله‌ای که استفاده کرده عرفاً به آسیب منجر شده، جرم عمدی محسوب می‌شود. برای مثال، اگر کسی برای دور کردن فردی از صحنه درگیری از چاقو استفاده کند و او را زخمی کند، حتی اگر قصد جرح نداشته باشد، این عمل جرم عمدی به حساب می‌آید.

در برخی موارد، فرد مرتکب جرح عمدی نه قصد چنین کاری داشته و نه وسیله‌ای که استفاده کرده منجر به صدمه شده، اما به دلیل وضعیت جسمانی خاص فرد مقابل مانند پیری، بیماری یا ضعف جسمانی، عمل او منجر به جراحت شده است. در این صورت نیز او مسئول شناخته می‌شود، به شرطی که از وضعیت طرف مقابل آگاه باشد.

نحوه دادرسی در جرایم ضرب و شتم

ضرب و شتم جزو جرایم کیفری است و مسئولیت رسیدگی به آن بر عهده دادسرا است. فرد بزه دیده باید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، شکایت خود را ثبت کند و اطلاعات دقیقی از زمان، مکان و نحوه وقوع جرم ارائه دهد. پس از ثبت شکایت و پرداخت مبلغ ناچیزی به عنوان هزینه دادرسی، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارجاع داده می‌شود و سپس تحقیقات اولیه در کلانتری محل انجام می‌گیرد. در ادامه این مراحل به طور کامل توضیح داده می شود.

اقدامات کیفری برای ضرب و شتم

پس از صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود. در جلسه دادگاه، قاضی بر اساس کیفرخواست و دلایل طرفین، حکم خود را صادر می‌کند. اگر میزان دیه تعیین‌شده کمتر از یک دهم دیه کامل باشد، حکم نهایی و غیرقابل اعتراض است. اما در صورتی که دیه بیشتر از این مقدار باشد، طرفین ۲۰ روز فرصت دارند که نسبت به حکم اعتراض کنند و درخواست تجدیدنظر بدهند.

جرم ضرب و شتم از جمله جرایمی است که در هر مرحله از دادرسی، شاکی می‌تواند رضایت خود را اعلام کند و با این کار مجرم از مجازات معاف خواهد شد. جهت دریافت مشاوره کلیک کنید

نحوه شکایت ضرب و جرح چگونه است؟

برای شکایت از جرم ضرب و جرح، مراحل قانونی مشخصی وجود دارد که باید به درستی طی شود. اولین قدم تنظیم یک شکایتنامه رسمی است. این شکایتنامه می‌تواند به دو صورت انجام شود: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا کلانتری محل وقوع جرم. 

اگر از روش دفاتر خدمات قضایی استفاده کنید، پس از تنظیم شکایتنامه و پیوست مدارک لازم مانند مدارک پزشکی و شواهد حادثه، شکایت به ثبت می‌رسد. سپس دادگاه به بررسی و پیگیری پرونده می‌پردازد و زمان دقیق دادرسی را از طریق پیامک به طرفین ابلاغ می‌کند. 

در روش دیگر، می‌توانید مستقیماً به کلانتری محل مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کنید. در کلانتری، صورت‌جلسه‌ای تنظیم و پرونده به همراه مدارک لازم به دادسرا ارجاع داده می‌شود. پس از آن، قاضی پرونده را بررسی و برای تحقیقات بیشتر و رسیدگی به آن اقدام می‌کند.

در هر دو روش، پس از ارجاع پرونده به دادگاه، فرایند دادرسی شروع می‌شود. در این مرحله، طرفین فرصت دارند تا شواهد و دفاعیات خود را ارائه کنند. سپس دادگاه بر اساس مستندات و قوانین حکم نهایی را صادر می‌کند.

این فرآیند شامل جمع‌آوری شواهد، بازجویی از شاهدان، و در نهایت رسیدگی کامل به موضوع در دادگاه است. اگر شواهد کافی برای اثبات جرم وجود داشته باشد، متهم به مجازات‌های قانونی، از جمله حبس و پرداخت دیه، محکوم خواهد شد.

مدارک مورد نیاز برای طرح این شکایت

• برای طرح شکایت ضرب و جرح، نیاز به طی مراحلی قانونی و ارائه مدارک مشخصی دارید. ابتدا باید یک شکایتنامه رسمی تنظیم و آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید. در صورت نیاز می‌توانید به کلانتری محل مراجعه کرده و با تنظیم صورتجلسه، گزارش حادثه را نیز ثبت کنید. در این مرحله، مدارک هویتی شاکی، شهود، و مدارک پزشکی مرتبط باید ضمیمه پرونده شود.

• پس از تنظیم شکایت و ارسال آن به دادسرا، پرونده توسط کلانتری به دادسرای محل وقوع جرم ارجاع می‌شود. در دادسرا، قاضی پرونده را به دادیار یا بازپرس ارجاع داده و آن‌ها به بررسی و رسیدگی به شکایت می‌پردازند. در این مرحله، اگر وقوع جرم و انتساب آن به متهم محرز شود، بازپرس ابلاغیه‌ای برای حضور متهم صادر می‌کند و به او تفهیم اتهام صورت می‌گیرد.

• در صورتی که در درگیری آسیب جدی وارد شده باشد، شاکی برای معاینه به پزشکی قانونی ارجاع می‌شود تا مدارک پزشکی به عنوان شواهد مورد استفاده قرار گیرند. این مدارک به قاضی کمک می‌کنند تا در مورد وقوع ضرب و جرح قضاوت دقیقی داشته باشد.

• در جلسه رسیدگی، هر دو طرف (شاکی و متهم) می‌توانند وکیل به همراه داشته باشند و از خود دفاع کنند. قاضی پس از شنیدن دفاعیات و بررسی شواهد، در صورت وجود دلایل کافی، حکم جلب به دادرسی و سپس کیفرخواست صادر می‌کند. 

• در مرحله نهایی، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود. در دادگاه، قاضی بر اساس شواهد و دلایل، جرم را تأیید کرده و حکم صادر می‌نماید. در صورت درخواست شاکی، دیه یا ارش نیز تعیین می‌شود. در نهایت، پس از صدور حکم و در صورت عدم درخواست تجدیدنظر، پرونده به دادیار اجرای احکام ارجاع شده و حکم به اجرا گذاشته می‌شود.

برای اثبات جرم ضرب و جرح، شواهدی همچون شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، و مدارکی از جمله اشیای مورد استفاده در نزاع، اثر انگشت، و حتی تصاویر و ویدیوهای مربوط به حادثه، می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. تمامی این موارد به قاضی در تشخیص وقوع جرم و صدور حکم کمک خواهند کرد. به طور خلاصه این مدارک را به صورت زیر می توان نام برد:

• مدارک شناسایی شاکی

• مدارک شناسایی شهود

• ثبت نام در سامانه ثنا و اخذ برگه ثبت نام

• نامه پزشک قانونی

• تنظیم شکایتنامه قانونی مبنی بر شکایت ضرب و جرح

هزینه شکایت ضرب و جرح چقدر است؟

برای طرح شکایت ضرب و جرح، شاکی باید هزینه‌هایی را متقبل شود که شامل مراحل مختلف قانونی و اداری است. این هزینه‌ها از جمله هزینه تنظیم شکایتنامه و ثبت آن در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی آغاز می‌شود. همچنین، شاکی باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده و هزینه مربوط به آن را پرداخت کند.

یکی دیگر از موارد هزینه‌بر، دریافت گواهی از پزشکی قانونی است که پس از معاینه و بررسی صدمات وارد شده به شاکی، این گواهی به عنوان مدرک رسمی ارائه می‌شود. علاوه بر این، هزینه‌های دادرسی به پرونده نیز به عهده شاکی است که شامل رسیدگی قضایی و ثبت مستندات مربوطه می‌شود.

در طول مراحل مختلف رسیدگی به پرونده، هزینه‌های جانبی دیگری مانند تهیه کپی از مدارک و مستندات نیز وجود دارد که شاکی باید آن‌ها را پرداخت کند. تمامی این هزینه‌ها بخشی از فرایند قانونی شکایت ضرب و جرح به شمار می‌آیند و بسته به شرایط پرونده ممکن است متغیر باشند.

نمونه شکواییه ضرب و جرح

با سلام
احتراماً به استحضار میرساند:
آقای / خانم ……… در تاریخ ………. در محل ……… (مکان وقوع جرم) به بنده حمله ور شده و اینجانب را با …………. (وسیله ضرب و جرح) مورد ضرب و جرح قرار دادند که از ناحیه ………….. دچار جراحات و آسیب شدیدی شدهام که به بیمارستان منتقل شده و به مدت ………… بستری بودم. همچنین با معرفی اینجانب به پزشکی قانونی در گزارشی به ……….. در تاریخ ………… شماره …………. وضعیت بنده را شرح دادند. در حال حاضر نیز به دلیل شدت جراحات بهبودی کامل پیدا نکردهام. لذا با استناد به دلایل اینجانب از جمله شهادت شهود، استشهادیه و نامه پزشکی قانونی و همچنین به استناد ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی تعزیرات رسیدگی و مجازات متهم را استدعا دارم. در ابتدا نیز با توجه به خسارات وارده به بنده به مبلغ …………. ریال صدور قرار تأمین خواسته و اجرای فوری آن را تقاضا دارم.

مجازات جرم ضرب و جرح چیست؟

جرم ضرب و جرح به عنوان یکی از جرایم مهم و تهدیدکننده نظم عمومی جامعه شناخته می‌شود و در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته شده است. اگر ضرب و جرح باعث برهم خوردن نظم عمومی، ایجاد اخلال در امنیت جامعه، یا تحریک دیگران به ارتکاب جرم شود و ندامت مجرم محرز نگردد، این جرم در دسته جرایم قابل قصاص قرار می‌گیرد. در این صورت، فرد مجرم ممکن است به قصاص محکوم شود. اما اگر شرایط برای اجرای قصاص فراهم نباشد، مجرم به ۲ تا ۵ سال حبس محکوم می‌شود و شاکی می‌تواند تقاضای پرداخت دیه کند.

در مواردی که جرم ضرب و جرح توسط اسلحه، چاقو یا ابزار مشابه رخ داده باشد، حتی اگر شاکی از شکایت خود صرف نظر کند، جنبه عمومی جرم همچنان مورد پیگیری قرار می‌گیرد و مجرم به حبس تعزیری بین سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

همچنین در صورتی که جرم موجب اخلال در نظم و امنیت جامعه شود، علاوه بر دیه، قاضی می‌تواند حکم به تعزیر مجرم نیز بدهد. به عنوان مثال، اگر عمل مجرم منجر به نقصان یا از کار افتادن یکی از اعضای بدن یا نقص در حواس شود، در صورت عدم امکان قصاص، مجرم علاوه بر پرداخت دیه به حبس نیز محکوم خواهد شد. 

در قوانین برخی کشورها، مجازات‌های دیگری همچون پرداخت جریمه‌های مالی و خسارات جبرانی نیز برای جرم ضرب و جرح وجود دارد. این خسارات ممکن است شامل جبران مالی، خسارات جسمانی، روانی و سایر آسیب‌های مرتبط با جرم باشند. همچنین، در موارد خاص، متهم به شرکت در دوره‌های آموزشی یا خدمات اجتماعی برای بازپروری و اصلاح اجتماعی موظف می‌شود.

ارکان جرم ضرب و جرح شامل چه مواردی است؟

جرم ضرب و جرح مانند بسیاری از جرایم دیگر دارای سه رکن اصلی است: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی. هر یک از این ارکان به طور خاص تعریف شده‌اند:

رکن قانون

مطابق با ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، اگر فردی عمداً به دیگری آسیبی وارد کند که منجر به نقص عضو، از کار افتادن یکی از اعضای بدن، یا ایجاد بیماری دائمی شود، یا حتی موجب زوال عقل قربانی گردد، در صورتی که امکان قصاص نباشد، و این عمل باعث اخلال در نظم جامعه یا تحریک دیگران به ارتکاب جرم شود، مرتکب به حبس درجه شش محکوم می‌شود. همچنین در صورت درخواست قربانی، دیه نیز تعیین خواهد شد.

رکن مادی

این رکن شامل سه شرط اصلی است. اول، فردی که آسیب دیده است باید انسان زنده باشد. دوم، آسیب باید به وسیله عمل مثبت (یعنی اقدام عملی) صورت گیرد. سوم، وسیله ارتکاب جرم باید مشخص باشد؛ به این معنا که هر شیء یا ابزاری که برای ضرب و جرح استفاده شده است باید معین شود.

رکن معنوی

رکن معنوی به نیت مجرم برمی‌گردد. برای اینکه ضرب و جرح عمدی محسوب شود، مرتکب باید با آگاهی کامل از آسیب‌زا بودن عمل خود، عمداً دست به این کار زده باشد و نیت او وارد کردن آسیب به قربانی باشد.

نتیجه گیری شکایت ضرب و جرح

در پایان، با توجه به افزایش نزاع‌ها و درگیری‌ها، بسیاری از افراد به دنبال راهی برای شکایت و پیگیری قضایی هستند. از آنجا که فرآیند شکایت از ضرب و جرح ممکن است پیچیده باشد و نیاز به آگاهی دقیق از قوانین و مراحل حقوقی دارد، مشاوره با یک وکیل متخصص می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای این منظور، شما می‌توانید با گروه حقوقی حسابرس، مشورت کنید. ما می‌توانیم در تمام مراحل شکایت و پیگیری پرونده راهنمایی‌های لازم را ارائه دهیم. جهت دریافت مشاوره کلیک کنید