تنبیه اطفال و مجانین

 تنبیه وکتک‌‌ کاری رفتاری است که در شرایط عادی جرم محسوب می شود، اما به موجب اجازه قانون تحت شرایطی مجاز می باشد؛ در اجازه قانون که یکی از عوامل موجه کننده جرم است ، قانونگذار امر برای انجام کاری نمی کند بلکه به شخص اجازه و اختیارمی دهد.

در موضوع تنبیه و کتک کاری قانونگذار اختیار داده است که والدین می توانند فرزندانشان را تحت شرایطی تنبیه نمایند.

مطابق (بند ت ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی) : اقدامات والدین و اولیاء قانونی و سرپرستان صغار و مجانین که به منظور تادیب یا حفاظت آن ها انجام می شود مشروط با اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعی تادیب  و محافظت باشد. بنابراین تنبیه در این حالت جرم تلقی نمی شود که منشاء این اجازه عرف است.

تنبیه کودکان و مجانین تحت سه شرط  تحقق می یابد:

1. .شرایط تنبیه کننده: طبق این ماده منظور از والدین ، پدر و مادر طفل است که قانونا باید زن و شوهر باشند یعنی نامادری و ناپدری مشمول این قانون نمی شوند.

   اولیاء یعنی نماینده قانونی که به قیم، پدر و جدپدری ، وصی منصوب از طرف یکی از آنان گفته می شود.  همچنین در( ماده ۱۱۸۸ قانون مدنی ) ذکر شده که هریک از پدر و جدپدری بعد از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می باشد وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگاهداری و تربیت آن ها موظبت کرده و اموال آن ها را اداره نماید.

   منظور از سرپرستان زن و شوهرانی هستند که با توافق یکدیگر و به موجب قانون کودکی را فرزندی و سرپرستی پذیرفته اند.همچنین طبق قانون زوج هایی که جنین اهدایی دیگران را پرورش داده اند حقوق و تکالیفی همانند پدر و مادر دارند به همین علت مشمول حکم قانونگذار قرار می گیرند.

2. شرایط تنبیه شونده: اطفال (صغار) و مجانین کسانی هستند که طبق قانون تحت شرایطی می توانند نورد تنبیه قرار گیرند.

   صغار: درلغت به معنی جمع صغیر می باشدو به کسانی گفته می شود که به سن بلوغ نرسیده اند. مطابق (ماده۱۴۷ قانون مجازات اسلامی) سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام و دختر نه سال تمام قمری است.

   مجانین: جمع مجنون و به کسانی گفته می شود که به دلیل مشکلات و بیماری های روانی درک صحیحی از موقعیت و امور ندارند به این افراد دیوانه نیز گفته می شود.

3. .شرایط تنبیه: تنبیهبایدتحتشرایطیواقعشودتامجاز
   محسوبشود؛

   قانونگذار اقدامات تنبیه را فقط در صورتی مجاز دانسته که به منظور تادیب و حفاظت آن ها انجام شود و اگر به قصد و منظور دیگری باشد مثلا برای فروکش کردن خشم خود ، کینه جویی ، دلایل شخصی  و یا هر دلیل دیگری باشد مجاز نیست و جرم محسوب می شود.

   مورد بعدی برای مجاز بودن اقدامات تنبیه این است که تنبیه باید در حد متعارف با عرف و حدود شرعی باشد به صورتی که غیرعادلانه نباشد و از حد خود تجاوز نکند.

   سومین شرط این است که تنبیه باید به صورتی باشد که سلامت جسمانی و روانی ضعیر یا مجنون به خطر نیافتد.

   درست است که قانونگذار در این مورد به عرف و عادت متکی شده است اما اقدامات تنبیهی باید به گونه ای باشد که با موازین علمی مغایرت نداشته باشد.
   راجع به حدود شرعی در این مورد به دلیل ابهاماتی که وجود دارد قضاوت مشکل است و نظریات متفاوت است.