تعدد زوجات و چند همسری در دین اسلام

این موضوع در مجامع حقوق بشری به قانون و گاهی اوقات به دین ما اشکال وارد می کنند. در واقع تعدد زوجات در دین اسلام برای بار نخست نبوده و قبل از آن نیز رواج دارد بلکه دین اسلام آن را اصلاح نمود و ارائه داد. از جمله ادعای دین اسلام این است که تعداد نامحدود زوجات در عرب جاهلیت را به 4 زوجه کاهش داد. البته غرب این موضوع را نمیپذیرد و حتی ازدواج دختر عمو و پسر عمو و ازدواج پسرخاله و دختر خاله را به دلیل نوعی پیوند خواهر برادری را درک نمیکند.

ما برای تعدد زوجات آیه ای نداریم که صراحتا تعدد زوجات را پذیرفته باشد و حتی در قانون خودمان هم به صراحت چنین قانونی نداریم بلکه از مفاد قوانین قابل استنتاج است . مثلا ماده 1119 قانون مدنی 

ماده 1119 قانون مدنی:

طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند: مثل این که شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوءقصد یا سوءرفتاری نماید که زندگانی آن‌ها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی خود را مطلقه سازد.

این قانون به ازدواج مجدد ایرادی نمیگیرد بلکه راه را برای طلاق زن اول باز میکند . یعنی همسر دوم را به رسمیت میشناسد. یا ماده 4 قانون حمایت از خانواده ما صلاحیت دادگاهها را رسیدگی میکند و در کنار طلاق و مهریه ، صلاحیت رسیدگی به ازدواج مجدد را پذیرفته است.

نکته» در این مبحث در مورد ازدواج دائم صحبت میکنیم زیرا در ازدواج موقت محدودیتی نداریم.

نظر موافقان تعدد زوجات :

منطق موافقان در اصل منطق سالها پیش است زیرا این بحث پیش از 1400 پیش هم بوده.

1. افزایش نسل 

2. تعدد زوجات مخالف فطرت و روحیات زن نیست

3. تفسیر آیه شریفه 3 و 129 سوره نساء

4. افزایش مرگ و میر مردان به دلیل جنگ و شکار

5. اختلاط نسل در تعدد زوج

بحث اول» افزایش نسل:

در قدیم کشور نداشتیم بلکه امت‌ها بودند ، مثلا امت اسلام ، امت مسیح ، امت یهود و ... همیشه این دغدغه امت‌ها بوده که باید افزایش نسل داشته باشند به همین دلیل باید سیستمی طراحی شود که افزایش نسل امکان پذیر باشد . اگر یک مرد یک زن داشته باشد از نظر تعداد فرزند آوری نسبت به مردی که تعداد بیشتری زن دارد قابل مقایسه نیست. بنابراین اولین استدلال این است که باید افزایش نسل داشته باشیم و تعدد زوجات راهی برای افزایش زاد و ولد است . نظر دیگر موفقان این است که بانوان تا سن خاصی قدرت باروری دارند و محدود نمودن توان بارداری مرد با توجه به محدودیت های بارداری در زن هدف افزایش نسل را محقق نمی سازد.

بحث دوم» تعدد زوجات مخالف فطرت و روحیات زن نیست.

در گزینه دوم موافقان این گفته میشود که زنها حق طلاق ندارند زیرا ممکن است به علت عدم توانایی کنترل احساسات ممکن است زندگی را به مخاطره بیاندازد. مخالفان میگویند شما که این ویژگی را میدانید که زنها حساس هستند چرا با ایجاد تعدد زوجات را که اینقدر به زنان آسیب میرساند موافق هستید؟ در پاسخ موافقان میگویند تعداد زیادی از بانوان هستند که در شرایط تعدد زوجات به راحتی زندگی می‌کنند بنابراین حتی یک مثال نقض هم گفته مخالفان را باطل میکند. در واقع بنا به برخی مستندات غیرت برای بانوان ویژگی ناپسندی است زیرا غیرت یک ویژگی مردانه است . بانوان باید به مسائل دیگری بپردازند و غیرت را برای مرد باقی بگذارند. در حالی که مخالفان تعدد زوجات به این موضوع اشاره می کننند که مردان بسیاری هستند که حتی تصور دو زوجه را نمی توانند بکنند آیا می شود گفت که پس تعدد زوجات خلاف روحیات مردان است؟!

بحث سوم»

تفسیر آیه 3 سوره نساء و آیه 129سوره نساء. در سوره نساء آیه 3 و 129 مورد استناد موافقان تعدد زوجات قرار گرفته است زیرا در این آیه تعدد زوجات تلویحا پذیرفته شده است. مخالفان میگویند آیات را نمیتوان بدون در نظر گرفتن قسمت اول تفسیر نمود در واقع این آیه برای این است که برای کمک به ایتام میتوانید چند زن بگیرید. از طرف دیگر ایراد دیگر اینکه به شرط عدالت میتوانید تعدد زوجات داشته باشیم و به آیه 129 سوره نساء استناد میکنند . بنابراین منطق تعدد زوجات هوسرانی و شهوت رانی نیست بلکه کمک به ایتامی است که از جنگ‌ها باقی می ماند و شرط دوم اینکه باید عدالت را بر اساس آیه 3 رعایت کنید ولی در آیه 129 فرموده است که قطعا نمیتوانید عدالت را رعایت کنید لذا تعدد زوجات منطقی نیست. موافقان تعدد زوجات میگویند وقتی در مورد خدا صحبت میکنیم در مورد یک عالم محض صحبت می کنیم بنابراین منطقی نیست که بگوئیم موضوعی را گفته و بعد آنرا نقض فرموده است زیرا این موضوع برای یک عقل ناقص است نه خداوند باری تعالی که عالم بر کل وجود است. موافقان میگویند آیه 129 مربوط به عدالت در محبت است. در واقع منظور خداوند در این آیه منظور در عدالت در همخوابگی و عدالت در نفقه نیست که شرط اصلی تعدد زوجات است.

بحث چهارم» افزایش مرگ و میر مردان به دلیل جنگ و شکار.

 از قدیم مردها یک وظائفی دارند و از مهمترین وظائف آنها جنگیدن و شکار بوده . این دو کار برای مردان بسیار خطرناک بوده و دائما در معرض مرگ و میر بودند لذا زنان چادرهای متعددی دائما بی همسر و فرزندان آنان بی پدر میشدند در صورتی که فوت زنان در این رابطه اندک بوده است . حال با جامعه‌ای مواجه میشویم که تعداد زنها چندین برابر مردان میشود لذا تعدد زوجات برای ایجاد توازن بین خانمها و آقایان بوده . مخالفان می‌گویند این موضوع در دوره فعلی هیچ معنایی ندارد زیرا جنگ و شکار مانند آنچه سابق بود اکنون رواج ندارد.

بحث پنجم» اختلاط نسل در تعدد زوج:

مخالفان میگویند اگر مردها میتوانند تعدد زوجات داشته باشند ، زنها هم باید بتوانند چنین کاری انجام بدهند . در واقع این روش زناشویی را هیچ جامعه‌ای نپذیرفته است زیرا در صورت وقوع چنینی اتفاقی نسل به هم میریزد . مادر همیشه مشخص است که کیست ولی در این حالت معلوم نخواهد شد این فرزندی که به دنیا آمده پدرش کیست.

نکته» استدلال های سخیف دیگری در این زمینه وجود دارد که به هیچ عنوان شایسته طرح شدن نیست.