کودک همسری و ازدواج کودکان در فقه و اسلام

کودک همسری و مجازات کودکان هم یکی از موضوعات پر چالش است و همیشه مورد نقد قرار می گیرد.

کودک همسری به معنی ازدواج با کودک است بحث بر این است که آیا کودکان میتوانند ازدواج کنند یا خیر؟ یا به عبارت دیگر اینکه پدر می تواند اقدام به تزویج دختر نابالغ خود کند؟!

کودک همسری در فقه و اسلام:

از نظر فقه ما کودک کسی است که به سن بلوغ جنسی نرسیده است به همین دلیل در فقه ، سنی در این رابطه در نظر گرفته نشده است از طرفی عملا غیر ممکن است که کودکان یک به یک بررسی شوند تا به بلوغ جنسی رسیده اند یا نه. به همین دلیل ماده 147 ق م ا دختر زیر 9 سال و پسر زیر 15 سال را کودک در نظر میگیرد.

سوال این است که آیا دختر زیر 9 سال و پسر زیر 15 سال را پدرش میتواند به عقد کسی بیاورد ؟ پاسخ فقه بر اساس آیه 4 سوره طلاق میگوید بله. البته این آیه صراحتا نگفته است که یک کودک میتواند ازدواج کند زیرا تفسیر این دوگانه است که هم میتوان در تائید و هم در نفی کودک همسری باشد. این آیه در مورد نگه داشتن عده طلاق است. عده به این معنی است که هر زن تا مدتی بعد از طلاق نتواند ازدواج کند. این زمان برای این است که اگر زن باردار بود بدانیم فرزند او برای کیست؟ و در واقع برای جلوگیری از اختلاط نسل است این آیه می فرماید «آنانی که عادت ماهانه نمی بینند باید 3 ماه عده طلاق نگهدارند»

در وهله اول گروهی میگویند این آیه تلویحا میگوید که دختران میتوانند ازدواج کنند ولی گروهی دیگر میگویند درست است که گفته شده است کسانی که عادت نشده اند ولی لزوما منظور این آیه کودکان نیست و شاید دلیل دیگری برای عادت ماهانه نشدن وجود داشته باشد. در واقع لزوما منظور از زنانی که عادت ماهانه نمی بینند، دختران صغیر نیست بلکه بزرگسالانی که به دلیل بیماری عادت ماهانه ندارند ممکن است خطاب این آیه باشد.

در مورد آیات سوره طلاق و موضوع کودک همسری، بحث‌های متفاوتی وجود دارد. برخی از مفسران به آیه چهارم سوره طلاق استناد می‌کنند که در آن به عدّه زنانی که هنوز قاعدگی نداشته‌اند اشاره شده است. این آیه می‌گوید:

وَاللَّائِي لَمْ يَحِضْنَ ۚ وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ

این بخش از آیه به زنانی اشاره دارد که هنوز قاعدگی نداشته‌اند و برخی از مفسران این را به عنوان اشاره‌ای به امکان ازدواج در سنین پایین تفسیر کرده‌اند. با این حال، تفسیرهای دیگری نیز وجود دارد که این آیه را به این معنا نمی‌دانند و بر این باورند که آیه به زنانی اشاره دارد که به دلایل دیگری قاعدگی ندارند.

بنابراین، در حالی که برخی از مفسران آیه چهارم سوره طلاق را به عنوان دلیلی بر جواز کودک همسری می‌بینند، دیگران با این تفسیر مخالفت کرده و آن را به عنوان دلیلی بر این امر نمی‌پذیرند. این موضوع نشان‌دهنده تنوع دیدگاه‌ها در تفسیر آیات قرآن است و هر تفسیری باید با دقت و در نظر گرفتن کلیت متن و مقاصد شریعت اسلامی بررسی شود.

در زمینه تفسیر آیات قرآن کریم مرتبط با موضوع کودک همسری، مفسران و صاحب‌نظران مختلفی وجود دارند که دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده‌اند. برخی از این مفسران عبارتند از:

• ناصر مکارم شیرازی: ایشان در فتوایی رأی به بطلان ازدواج صغیر با توجه به مفاسد آن در دوران معاصر داده‌اند.

• سید علی سیستانی: معتقدند که سرپرست دختر تنها براساس مصلحت و منفعت دختر می‌تواند او را به ازدواج درآورد.

• امام خمینی: قائل به احتیاط واجب در عدم اقدام وصی به ازدواج کودک شده‌اند.

ازدواج کودکان در ایران:

کودک همسری در قوانین جامعه ایران به ازدواج دختران و پسران زیر سن ۱۸ سال اطلاق می‌شود. بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، عقد نکاح دختران قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسران قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اذن ولی و تشخیص دادگاه صالح است. این تعریف می‌تواند شامل ازدواج‌های موقت یا دائم باشد و در بیشتر موارد، کودک همسری به ازدواج دختران کوچکتر با مردان بزرگتر از خود اشاره دارد.

در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای افزایش حداقل سن ازدواج در ایران صورت گرفته است، اما با مخالفت‌هایی روبرو شده‌اند. برخی از مخالفت‌ها بر این باورند که افزایش سن ازدواج می‌تواند به افزایش پرونده‌های قضایی و کاهش نرخ باروری منجر شود. با این حال، موضوع کودک همسری همچنان یکی از مسائل مورد بحث در جامعه و قوانین ایران است و نیازمند توجه و بررسی بیشتری می‌باشد. در سطح جهانی، حداقل سن ۱۸ سالگی برای ازدواج به عنوان یک عرف پذیرفته شده است.