عوامل مانع مسئولیت کیفری - حالت خواب (جزای عمومی)

عوامل مانع مسئولیت کیفری: 

1. جنون 

2. خواب و بیهوشی

3. مستی 

4. اکراه 

5. اضطرار(این مورد بین اساتید رشته حقوق اختلافی است)

6. اشتباه 

7. نابالغ

ارتکاب جرم در حالت خواب:

م 153 ق م ا ، بند الف ماده 292 ق م ا خطای محض، م 467 ق م ا 

خواب یکی از وضعیت هایی است که برخی از این که آیا انسان اراده ای در آن دارد یا نه تردید دارند. انسان به هنگام خواب درک و شعور ندارد و حرکات او در خواب در اختیار او نیست پس اگر در خواب رفتاری از او سربزند که بر طبق قانون جرم باشد و یا در اثر حرکت و غلتیدن جنایتی از او سربزند مسئولیتی متوجه او نیست . خوابگردی نیز رفتار کسانی است که در خواب راه می روند یا در همین حال به کارهایی می پردازند که حاکی از بیداری بعضی از حالت های نفسانی آن ها است مثلا می نویسند یا می آشامند ولی عموما آن چه در عالم خواب از آن ها سرزده را در بیداری به خاطر نمی آورند. برخی بر این باور هستند که وقتی شما می توانید در خواب راه بروید و حرف بزنید و در یخچال باز کنید و غذا بخورید و برید بخوابید پس تا حدی عالم به وضعیت خودتان هستید.پس اگر مرتکب جرم شدید مجازات کردن شما توجیه دارد.  چون عالم بودید و خواستید رفتار را انجام بدید. با این حال برخی معتقدند که شخص خواب هیچ اراده ای ندارد و در درواقع نه می داند و نه می خواهد مرتکب جرم شود. مثل شخصی است که جادو شده است و نه ذهنش و رفتارش در تسخیر است  نظر دوم قابل پذیرش قانون  است: 

رفتار این افراد اگر چه جرم است ولی چون در خواب عالم نبوده و اراده ای نداشته پس قابل مجازات نیست ولی به هر حال جرم است.  پس اگر مادری کنار فرزندش خوابید و در خواب غلت زد و فرزند خفه شد مرتکب جرم قتل شده ولی قابل مجازات نیست ولی دیه که همان جبران خسارت(مسئولیت مدنی) باید پرداخت شود. 

ولی یک استثنا وجود دارد: 153  ق م ا 

شخص با علم بر این که در خواب و بیهوشی مرتکب جرم می شود عمدا بخوابد یا خود را بیهوش کند. من می دانم که اگر بخوابم قطعا تو غلت می زنم  و میرم کنار نوزاد 2 روزه می خوابم . در واقع وقوع جرم در این وضعیت به علم مرتکب در حالت بیداری موکول شده است و نه علم او به جرم بودن رفتار در حال خواب یا بیهوشی.