جرایم اطفال و کودکان و نوجوانان در فقه و حقوق و مجازات آن

در رابطه با این موضوع هم چالش زیاد است و این انتقاد وارد میشود به چه دلیل کودک 9 سال و یک روزه را قصاص میکنید؟

در فقه ما افراد یا کودکند یا بزرگسال و هیچ حد وسطی وجود ندارد یعنی دختر بعد از عبور از 9 سالگی ناگهان بزرگسال میشود . خطری که در این رابطه هست این است که مسئولیت های یک فرد بزرگسال را بعد از 9 سالگی دختر یا 15 سالگی پسر بر او بار میکنیم و این امر آسیب های بسیاری دارد.

جرایم کودکان: جرمهای مشمول مجازات حدود – قصاص – دیات یا تعزیرات

فرض کنیم کودکی یکی از جرمهای مشمول مجازات حدود – قصاص – دیات یا تعزیرات را انجام میدهد.

سه تای اول ویژگی مشترکی دارند که اولا شرعی هستند و خداوند این را تاسیس کرده و دیگران فقط وظیفه انتقال آن را دارند ولی تعزیرات را قانونگذار ایجاد کرده و امکان کم و زیاد کردن آن را دارد ولی در مورد حدود و قصاص قانون گذار اختیاری ندارد.

قانونگذار در جرایم تعزیری قائل به تدریجی بودن مجازات است لذا تصمیم گرفت در تعزیرات یک تقسیم بندی سنی انجام بدهد و قاعده یا کودک یا بزرگسال را کنار بگذارد و این محدوده های سنی را تعریف نمود:

9 تا 12        12-15        15-18        بزرگسال

ولی در حد ، قصاص و دیات همان موضوع یا کودک یا بزرگسال انجام میشود یعنی به محض اینکه از کودکی خارج شد ازدواج میکند ، قصاص میشود ، دیه میدهد و ...

---

در این رابطه به وفور مورد نقد قرار گرفته ایم تا اینکه در سال 92 تغییراتی اتفاق افتاد و ماده 91 ق م ا در خصوص حدود و قصاص تصویب شد و بعد از آن گفته شد چنانچه کودکی زیر 9 سال جرمی انجام دهد کاری با آن نداریم اما دختر بالای 9 سال تا 18 سال و پسر بالای 15 سال تا 18 سال  هم حد و هم قصاص در مرود آنها اجرا میشود مگر اینکه:

الف» ثابت شود درکی از این جرم نداشته است. مثلا اینکه دختر 9 ساله ای که دوستش را کشته تصورش این بوده که همانطور که سر عروسکش را میکند و دو بار میچسباند ، در مورد دوستش هم چنین تصوری داشته است . در اینجا او قصاص نمیشود. 
ب» در حالت دیگر اصل عمل را میفهمیده ، مفهوم آن را میدانسته ولی قبح آن را نمیدانسته در این حالت نیز قصاص و حدود اعمال نمیشود. مثلا کودکی شرب خمر میکند ولی قبح آن را متوجه نمیشده است. یا در صورت جرم قذف نمیداند که این عنوان زشتی است و در این حالت قاضی احراز کند که کودک حرمت آنرا درک نمی‌کند . 
ج» حالت سوم هم این است که قاضی احراز کند که کودک به رشد عقلی سن خود نرسیده است . در این حالت هم اجرای قصاص و حد منتفی است. 

آیا در این حالتها کودک رها میشود؟ پاسخ این است که خیر ، مطابق سن مشخص شده در دسته های فوق مجازات تعزیری برای آنها اعمال میشود.

دیات » قسمت سوم دیات است. دیه در دو حالت معنا پیدا میکند : 

حالت اول: جنایتی که عمدی است ولی امکان مجازات قصاص نیست به عنوان مثال اسیدی به چشم کسی پاشیده میشود و طبق گواهی پزشک قانونی 40 % بینایی از دست رفته . در این حالت امکان نیست به عنوان قصاص دقیقاً 40% چشم کسی نابینا شود لذا قصاص منتفی می‌شود.
حالت دوم: جرم از اساس غیر عمدی است . در این حالت نیز بحث دیه پیش میآید . سوال این است که آیا کودک هم باید دیه بپردازد؟ پاسخ این است که حتی اگر یک کودک 7 روزه مرتکب قتل نوزاد دیگری شود باید خسارت بدهد و این موضوع مشمول عاقله کودک خواهد شد. (ماده 466 ق م ا)

جرایم تعزیری کودکان و نوجوانان ماده 88 و 89 ق م ا:

در جرایم تعزیری کودکان و نوجوانان ماده 88 و 89 ق م ا حاکم است و در مورد مسئولیت مدنی و دیه نیز با توجه به این که در دیه مقررات مسئولیت مدنی حاکم است کودک یا عاقله یا ولی او می بایست حسب مورد جبران خسارت کند یا دیه را پرداخت کند و در مورد جرایم حدی و قصاص نیز اصولا حد و قصاص اجرا می شود مگر این که مشمول ماده 91 ق م ا شود.